DIK wskazuje na spadek konsumpcji
Rosnące stopy procentowe i wysoka inflacja coraz mocniej zniechęcają konsumentów do zakupów. Napływ uchodźców jedynie nieznacznie podniósł popyt.
Dane za I kwartał 2022 r.
Wskaźnik DIK zmalał do 49,22 pkt. Indeks spadł trzeci kwartał z rzędu i był to najsilniejszy spadek od IV kw. 2020 r., kiedy wprowadzono obostrzenia w związku z drugą falą pandemii COVID-19. Dane pokazują, że popyt konsumpcyjny jest coraz słabszy i w najbliższych kwartałach w ujęciu realnym może dojść do spadku poziomu konsumpcji w Polsce. Na pogorszenie nastrojów konsumentów wpływają przede wszystkim dwa czynniki: wysoka i wciąż rosnąca inflacja oraz podwyżki stóp procentowych o bezprecedensowej skali i tempie, które ograniczają dochody rozporządzalne kredytobiorców. Ponadto konsumpcję ograniczają wciąż problemy z drożnością łańcuchów dostaw spowodowane pandemią w Chinach oraz wojną w Ukrainie
Wojna w niewielkim stopniu podbiła obroty w handlu. Rosyjska agresja na Ukrainę odbiła się na sprzedaży tylko nielicznych towarów i usług. W danych tygodniowych otrzymanych od Fundacji Polska Bezgotówkowa widać przede wszystkim ponad dwukrotny wzrost sprzedaży paliw w pierwszych dwóch tygodniach wojny, a następnie, w drugiej połowie marca, jej spadek do poziomu sprzed 24 lutego 2022 r. Podobne zjawisko, choć w dużo mniejszej skali, wystąpiło w usługach transportowych. Trwały wpływ wojny widoczny był natomiast w sklepach spożywczych - wzrost obrotów wyniósł 10-15 proc. i utrzymał się do końca marca. Jedynie około połowa tego wzrostu to efekt wzmożonego popytu związanego z napływem uchodźczyń i uchodźców - reszta to wpływ wzrostu cen. W rezultacie łączny wpływ wojny na sprzedaż w sklepach spożywczych był niewielki - subindeks DIK w tej kategorii wyniósł w I kw. 50,23 pkt. wobec 50,15 pkt. w IV kw. 2021 r.
Wzrost cen zatrzymał odbicie w hotelarstwie i gastronomii. Subindeks DIK w kategorii „hotele, restauracje i rekreacja” wzrósł w I kw. do 46,5 z 43,9 pkt w ostatnim kwartale 2021 r. Mimo odbicia związanego ze zniesieniem wszystkich obostrzeń pandemicznych subindeks utrzymał się poniżej poziomu 50 pkt., co oznacza dalszy spadek popytu na usługi hotelarskie, gastronomiczne i rekreacyjne. W naszej ocenie to rezultat dużych podwyżek cen tych usług, które zniechęcają do zwiększania konsumpcji. Dodatkowo popyt mogło obniżyć obecne i oczekiwane zmniejszenie dochodów rozporządzalnych kredytobiorców. Oba te czynniki wpłynęły też negatywnie na obroty w sklepach z odzieżą czy elektroniką, które po zimowym odbiciu wyraźnie spowolniły. W rezultacie subindeks DIK dla całej „sprzedaży detalicznej” spadł do 47,6 pkt z 50,8 pkt. w IV kw.
Po ogłoszeniu końca pandemii odbudował się popyt w kategorii „zdrowie”. Segmentem wydatków konsumpcyjnych, w którym wraz ze zniesieniem obostrzeń epidemicznych odnotowano dalszą poprawę koniunktury, były wydatki na usługi zdrowotne i upiększające. Świadczy o tym poziom subindeksu DIK w kategorii „zdrowie i uroda”, który wyniósł w I kw. 54,2 pkt. Był tym samym najwyższy wśród wszystkich wyróżnianych przez nas kategorii. Wzrost obrotów odnotowano przede wszystkim w prywatnej opiece zdrowotnej, a także w aptekach. Z pozostałych kategorii usług, w których widoczne było popandemiczne odbicie, na wyróżnienie zasługuje edukacja, gdzie kolejny kwartał z rzędu koniunktura uległa poprawie i była wyraźnie lepsza niż przed pandemią.
Co z tego wynika
Wskaźnik DIK pokazuje, że w konsumpcji trwał trend spadkowy, rozpoczęty pod koniec ubiegłego roku. Co prawda roczna dynamika pozostaje wciąż na wysokim poziomie (według naszej prognozy w I kw. wyniosła 7,7 proc. w ujęciu rocznym wobec 7,9 proc. w IV kw.), ale jest to głównie zasługa niskich efektów bazy - rok temu obroty w sklepach i punktach usługowych wciąż hamowały obostrzenia. Trend spadkowy to rezultat nałożenia się kilku negatywnych czynników: podwyżek stóp procentowych, rosnącej inflacji, a także coraz większych obaw o globalną koniunkturę i wpływ wojny na gospodarkę. W naszej ocenie pogorszenia koniunktury konsumenckiej nie zatrzyma nawet odblokowanie łańcuchów dostaw po wygaśnięciu obostrzeń pandemicznych w Chinach i zakończeniu wojny w Ukrainie.
Pobierz research note z aktualnym wskaźnikiem
